«Ο νευροχειρουργός οφείλει να είναι ψύχραιμος και όχι ψυχρός»

Ακολουθώντας τον δρόμο της Ιατρικής, ο Βασίλης Παναγιωτόπουλος δεν άργησε να βρει την κλίση του σε έναν από τους πιο νευραλγικούς τομείς της επιστήμης του.

Η δυνατότητα της άμεσης χειρουργικής παρέμβασης να δίνει κυριολεκτικά ζωή στον ασθενή φάνταζε μαγική στα μάτια του. Και όπου εντοπίζεται… μαγεία, είθισται να εντοπίζεται και ταλέντο. Ο δρόμος των σπουδών στο Πανεπιστήμιο Πατρών τον οδήγησε στη νευροχειρουργική, ενώ η προσήλωση στο αντικείμενό του, έφερε στο βάθος του χρόνου τον τότε φοιτητή στη θέση του διδάκτορα της Ιατρικής Σχολής του ίδιου πανεπιστημίου.

Η ιδέα ίδρυσης ενός νέου κέντρου εξειδικευμένης ενδοαγγειακής θεραπείας σε ασθενείς με αγγειακές παθήσεις του κεντρικού νευρικού συστήματος, είναι αυτή που τον κράτησε στην Πάτρα, ενώ στόχος του είναι να βοηθήσει στον εκσυγχρονισμό του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Πατρών με εφαρμογή της σύγχρονης τεχνολογίας στην Νευροχειρουργική. Πέρα από ένας καταξιωμένος επιστήμονας όμως, ο Βασίλης Παναγιωτόπουλος είναι και μπαμπάς και μάλιστα αυστηρός με τον εαυτό του. Όπως λέει, προσπαθεί συνεχώς να βελτιωθεί στα μάτια της 13χρονης Ελισάβετ και του 11χρονου Ευάγγελου, «εξισορροπώντας τους ρόλους του αυστηρού πατέρα, του καθοδηγητή, του συνοδοιπόρου, του κολλητού φίλου».

Πώς αποφασίσατε να ακολουθήσετε την Ιατρική;

Η κλίση προς τις θετικές Επιστήμες ήταν εμφανής από τα μαθητικά μου χρόνια. Τα Μαθηματικά, η Φυσική, η Χημεία, η Βιολογία, ανέκαθεν κέντριζαν το ενδιαφέρον μου. Η δυνατότητα να θεραπευτεί ένα πρόβλημα υγείας και να σωθεί μία ανθρώπινη ζωή μέσω της Ιατρικής, προκαλούσε δέος εκείνη την εποχή στην οικογένειά μας. Αλλά και το γεγονός ότι ο αδελφός του πατέρα μου ήταν επιτυχημένος παιδίατρος στην Αθήνα αποτέλεσε κίνητρο για εμένα και τον αδελφό μου, να ακολουθήσουμε τον δρόμο της Ιατρικής.

Γιατί επιλέξατε την Νευροχειρουργική;

Κατά τη διάρκεια των τελευταίων φοιτητικών ετών, όταν πλέον ως φοιτητής του Πανεπιστημίου Πατρών ήρθα σε επαφή με τους ασθενείς μέσω της κλινικής άσκησης, οι χειρουργικές ειδικότητες προσέλκυσαν το ενδιαφέρον μου. Η δυνατότητα της άμεσης χειρουργικής παρέμβασης να δίνει κυριολεκτικά ζωή στον ασθενή φάνταζε μαγική στα μάτια ενός εκκολαπτόμενου ιατρού. Εικόνες όπως αυτή του Καθηγητή να χειρουργεί με τη χρήση μικροσκοπίου, οι λεπτοί κρίσιμοι χειρισμοί αφαίρεσης όγκων εγκεφάλου και σπονδυλικής στήλης δίπλα σε νευρικές δομές, αλλά και η ικανοποίηση μετά από μία επιτυχημένη επέμβαση, αποτέλεσαν κίνητρο για την επιλογή της νευροχειρουργικής ειδικότητας, θέτοντας σε δεύτερη θέση το κριτήριο της επαγγελματικής αποκατάστασης.

Ποιοι ήταν οι στόχοι σας όταν μπήκατε ως φοιτητής στο Πανεπιστήμιο Πατρών;

 Η επιτυχία στις πανελλαδικές εξετάσεις και η εισαγωγή στο Πανεπιστήμιο αποτέλεσαν σταθμό κομβικής σημασίας στη ζωή μου. Αποτέλεσε την μετάβαση σε μία ανώτερη βαθμίδα εκπαίδευσης όπου ο κύριος μακροπρόθεσμος στόχος ήταν η απόκτηση του πτυχίου της Ιατρικής, το «διαβατήριο» για να ξεκινήσει κανείς την ειδικότητα. Για να επιτευχθεί όμως αυτό, θα έπρεπε κανείς να ολοκληρώσει επιτυχώς τα εργαστήρια, την κλινική άσκηση, αλλά και να συμμετέχει σε ερευνητικές ομάδες εργασίας, σε μία εποχή όπου η διαδικτυακή πρόσβαση στην βιβλιογραφία ήταν περιορισμένη.

Τι υπάρχει έντονα στις αναμνήσεις σας από εκείνα τα φοιτητικά χρόνια;

Η φοίτηση στο Πανεπιστήμιο αποτέλεσε μία ευκαιρία για νέες παρέες, νέες συναναστροφές. Δεν θα ξεχάσω τα ομαδικά ραντεβού νυχτερινής μελέτης ιδιαίτερα πριν από κάθε εξεταστική περίοδο. Αν και φοιτητής στην πόλη μου, είχα μία έντονη φοιτητική ζωή με παρέες κυρίως πατρινές, φίλους τους οποίους συναναστρέφομαι ακόμη και σήμερα. Οι σκάλες της Γεροκωστοπούλου με τα εστιατόρια και τα μπαράκια τριγύρω ήταν the place to be. Η Πάτρα, πέραν της νυχτερινής διασκέδασης, προσφέρει ποικίλες δυνατότητες συμμετοχής σε δραστηριότητες όπως το surfing στο Δρέπανο, κάτι το οποίο με κέρδισε εκείνη την εποχή.

Πλέον είστε διδάκτορας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Πατρών…

 Η ολοκλήρωση της διδακτορικής διατριβής αποτέλεσε το πρώτο βήμα, σε συνδυασμό με μακρόχρονη ερευνητική δραστηριότητα στην Ελλάδα και στη Γερμανία, για να γίνω Καθηγητής Νευροχειρουργικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Πατρών. Με αυτό τον τρόπο, πέραν της δυνατότητας εκτέλεσης νευροχειρουργικών επεμβάσεων, έχω την ευκαιρία να μεταφέρω την εξειδικευμένη γνώση στους φοιτητές της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Πατρών μέσω της διδασκαλίας στο αμφιθέατρο και στην Κλινική.

Έχετε εισαγάγει κάποια καινοτομία όσον αφορά στις επεμβάσεις της Νευροχειρουργικής;

Υπάρχει αλματική πρόοδος όσον αφορά στην εφαρμογή της σύγχρονης τεχνολογίας στην Νευροχειρουργική. Η Ενδοαγγειακή Νευροχειρουργική σε συνεργασία με το Τμήμα Επεμβατικής Νευροακτινολογίας παρέχει ελάχιστα επεμβατικές πρωτοποριακές μεθόδους θεραπείας εγκεφαλικών ανευρυσμάτων, μηχανική θρομβεκτομή ισχαιμικών εγκεφαλικών επεισοδίων καθώς και προεγχειρητικό εμβολισμό όγκων εγκεφάλου και σπονδυλικής στήλης

Θα λέγατε ότι είναι ελπιδοφόρα η νέα γενιά γιατρών που «έρχεται» στη Ελλάδα;

 Έχω μεγάλη εμπιστοσύνη στους νέους εκκολαπτόμενους γιατρούς οι οποίοι επιλέγουν τα ελληνικά Πανεπιστήμια για την εκπαίδευσή τους. Πρόκειται για τη νέα γενιά επιστημόνων, οι οποίοι είναι κατασταλαγμένοι και αποφασισμένοι να ακολουθήσουν τον δύσκολο δρόμο της Ιατρικής, ανάμεσα σε πολλές επιλογές της σύγχρονης κοινωνίας, οι οποίες υπόσχονται υψηλές αποδοχές με λιγότερο κόπο.

Ισχύει ότι ένας γιατρός πρέπει να κρατά απόσταση από τους ασθενείς και τα περιστατικά που αντιμετωπίζει;

Ο γιατρός και ιδιαίτερα ο νευροχειρουργός οφείλει να είναι «ψύχραιμος» και όχι «ψυχρός» απέναντι στις καταστάσεις που προκύπτουν από την ασθένεια, από τις πιο απλές, όπως η ψυχολογική επιβάρυνση του ασθενούς και των οικείων του μέχρι και τις πιο πολύπλοκες, όπως νευρολογική επιδείνωση ή απρόβλεπτες εξελίξεις μιας χειρουργικής επέμβασης. Αυτό θα συντελέσει στο να εστιάσει ο γιατρός στο ιατρικό πρόβλημα και να προσφέρει λύση εάν αυτή είναι εφικτή.

Ωστόσο, υπάρχουν ιστορίες που σας έχουν συγκινήσει σε ανθρώπινο επίπεδο;

Μέσα από την καθημερινή μου επαφή με νευροχειρουργικούς ασθενείς, συχνά βιώνω τραγικές ιστορίες ανθρώπων οι οποίοι ζούσαν μία ανέμελη ευτυχισμένη ζωή, μέχρις ότου μία σοβαρή ασθένεια εμφανίστηκε στην οικογένειά τους. Φυσικά συγκινούμαι όταν υπάρχει ανθρώπινος πόνος. Πρόκειται για αυθόρμητη ανθρώπινη αντίδραση. Παρόλα αυτά, προσπαθώ να παραμείνω όσο το δυνατόν μακριά από τη συναισθηματική φόρτιση των ασθενών και του οικογενειακού περιβάλλοντος προκειμένου να παράσχω απρόσκοπτα τη βέλτιστη θεραπεία.

Θα μπορούσατε να βρεθείτε σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου με περισσότερες ευκαιρίες, ωστόσο επιλέξατε να παραμείνετε στην Πάτρα. Ποιοι ήταν οι λόγοι;

 Είχα ευθύς εξαρχής ως στόχο να εξειδικευθώ στο εξωτερικό, σε ένα τομέα της Νευροχειρουργικής ο οποίος δεν είχε αναπτυχθεί στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Πατρών, την Ενδοαγγειακή Νευροχειρουργική και να επιστρέψω τη γνώση και την εμπειρία αυτή στον τόπο μου. Βέβαια στην πορεία προέκυψαν πολύ ελκυστικές προτάσεις από Πανεπιστημιακά Νοσοκομεία της Γερμανίας και ιδιωτικά Νοσοκομεία των Αθηνών. Παρόλα αυτά, η νοσταλγία για την Πάτρα και η ιδέα ίδρυσης ενός νέου κέντρου εξειδικευμένης ενδοαγγειακής θεραπείας σε ασθενείς με αγγειακές παθήσεις του κεντρικού νευρικού συστήματος, ήταν οι κύριοι λόγοι επιστροφής.

Ποιοι είναι οι στόχοι που ίσως δεν έχουν επιτευχθεί ακόμα; Τι θα θέλατε να πετύχετε τα επόμενα χρόνια σε σχέση με την επιστήμη σας;

 Στόχος μου είναι να βοηθήσω στον εκσυγχρονισμό του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Πατρών με εφαρμογή της σύγχρονης τεχνολογίας στην Νευροχειρουργική. Αυτό είναι κάτι το οποίο δεν εξαρτάται μόνο από εμένα ή άλλους ιατρούς του τμήματος, αλλά χρειάζεται και χρηματοδότηση από κρατικούς φορείς. Επίσης μέσα από την ενεργό συμμετοχή μου σε ομάδα εργασίας του ΚΕΣΥ (Κεντρικό Εθνικό Συμβούλιο Υγείας) και ως νεοεκλεγέν μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ελληνικής Νευροχειρουργικής Εταιρείας, στοχεύω να βοηθήσω στην καλύτερη οριοθέτηση των προϋποθέσεων εκπαίδευσης νέων συναδέλφων.

Εκτός από την επιστήμη σας, καταφέρατε να δημιουργήσετε οικογένεια. Ήταν κάτι που επιθυμούσατε πάντα;

Η οικογένεια δεν αποτελούσε όνειρο ή κύριο στόχο στη ζωή μου. Θα έλεγα ότι η καριέρα, η επαγγελματική επιτυχία ήταν ο κύριος στόχος. Εκ των υστέρων θεωρώ τον εαυτό μου ευτυχή που έχω αυτή την οικογένεια, η οποία μου προφέρει ηρεμία, χαλάρωση και συναισθηματική πλήρωση.

Πώς καταφέρνετε να ισορροπείτε μεταξύ της επιστήμης σας και της οικογενειακής ζωής που και αυτή έχει τις «απαιτήσεις» της;

Οι ρυθμοί της σύγχρονης ζωής είναι πολύ πιο απαιτητικοί σε σχέση με το παρελθόν. Προσωπικά αισθάνομαι όπως όταν συμμετέχω σε δρομικό αγώνα ταχύτητας: οι παλμοί της καρδιάς είναι 160/λεπτό, η κόπωση έντονη αλλά και η ικανοποίηση μεγάλη.

Υπάρχει ελεύθερος χρόνος για χόμπι και προσωπικές δραστηριότητες;

Αν και ο ελεύθερος χρόνος είναι πολύ περιορισμένος λόγω των επαγγελματικών, επιστημονικών και οικογενειακών υποχρεώσεων, φροντίζω να εξοικονομώ χρόνο για προσωπικές δραστηριότητες. Η ερασιτεχνική συμμετοχή σε δρομικούς αγώνες, η κολύμβηση, το surfing, το τένις με φίλους, αποτελούν δραστηριότητες, οι οποίες με απομακρύνουν από τις στρεσογόνες καταστάσεις της καθημερινότητας.

Πώς θα λέγατε ότι είστε ως μπαμπάς;

Ίσως ο «χειρότερος» μπαμπάς του κόσμου. Πρόκειται για κάτι το οποίο ακούω συχνά από τα παιδιά στο σπίτι. Ξεκινώντας από αυτή τη βάση, προσπαθώ να βελτιωθώ στα μάτια τους, εξισορροπώντας τους ρόλους του αυστηρού πατέρα, του καθοδηγητή, του συνοδοιπόρου, του κολλητού φίλου.

Πώς αντιμετωπίζουν τη δουλειά σας; Δείχνουν ενδιαφέρον;

 Η Ιατρική και ειδικότερα η Νευροχειρουργική φαίνεται να τους προκαλεί ανάμεικτα συναισθήματα και αντιδράσεις όπως δέος, φόβο, σεβασμό, ικανοποίηση όταν για παράδειγμα μία επέμβαση έχει αίσιο τέλος. Και φυσικά υπερεκτιμούν τις δυνατότητές μου, θεωρώντας ότι μπορώ να θεραπεύσω σχεδόν όλους τους ασθενείς. Από την πλευρά μου προσπαθώ να τους εκθέσω την πραγματικότητα, τον ρόλο μου να προσφέρω θεραπεία, όπου αυτό είναι εφικτό.

Ποια είναι τα άγχη σας σε σχέση με τα παιδιά σας;

Από την στιγμή που γίνεσαι γονιός βρίσκεσαι σε ένα διαρκές άγχος σχετικά με τα παιδιά, όσον αφορά στην εκπαίδευση, στην κοινωνικοποίηση, στην επαγγελματική τους αποκατάσταση. Το ύψιστο και μη εξαγοράσιμο αγαθό είναι η Υγεία τους και αυτό αποτελεί το μοναδικό ουσιαστικό άγχος μου, καθότι πρόκειται για κάτι το οποίο δεν μπορεί να ελέγξει κανείς. Επίσης θεωρώ ότι οι υγιείς διαπροσωπικές σχέσεις με άλλα παιδιά με κοινά ενδιαφέροντα, οι «παρέες» δηλαδή, αποτελούν «κλειδί» για την διαμόρφωση του χαρακτήρα καθώς και την μετέπειτα σταδιοδρομία και ανέλιξη.

Τι θα θέλατε για το μέλλον τους; Μπαίνετε στη διαδικασία να το σκεφτείτε;

Το οικογενειακό και το σχολικό περιβάλλον θα πρέπει να αποτελούν έναν υγιή χώρο ανατροφής, εκπαίδευσης και παίδευσης των παιδιών προκειμένου να αναπτύξουν την πλήρη δυναμική τους. Αυτό το οποίο θα ήθελα είναι να αποκτήσουν «ωριμότητα» ούτως ώστε να κάνουν τις δικές τους συνειδητές επιλογές στον επαγγελματικό και σε κάθε προσωπικό τομέα.

Φωτογραφίες: Νίκος Ψαθογιαννάκης